غلغل سماور- فضاي اتاق- دانه­هاي تسبيح – زمزمه­کردن- کاسه­ي بلور- دهه­ي فجر- اجراي سرود- سراي اميد- ختم صلوات- مصادف با اربعين- شعار جمعيّت- ظالم و فاسد- بغض سنگين – تولّد نوه- پرده­ي اشک- غرور و افتخار- بوي گلاب- مکالمات تلفني- سرِ سطر- حقّ مسلّم- عبارت آهنگين- خلاصه و فشرده- خواسته­ها و آرمان­ها- لحن حماسي- أجر و ثواب- خطا و صواب- جامع­التّواريخ- خواجه رشيد­الدّين فضل­الله- ظفرمند و پيروز- چوبه­ي تير- يادگار انقلاب- راه­پيمايي بزرگ- الله اکبر- صداي اعتراض- محبّت آميز.

روان خوانی

                                            شعر یاد حسین(ع)

قالب شعر (غزل) است.                   ردیف شعر: تشنه

کلمات قافیه شعر: سخنور، یکسر، یاور، بر(خشکی)، بر(کنار، سینه)، اصغر، کوثر، محشر

حروف مشترک قافیه های شعر: (-َر)

تف:گرما، سوزش، داغ            کام: دهان           سخنور: شاعر، سخن­گو

دشت بلا: کربلا                   خسرو: پادشاه        یاور: یاری گر

کوثر: چشمه ای در بهشت                    صف محشر: صحرای قیامت

ره بردن: رسیدن       پرتَف: سوزان           آل: خاندان   

عطشان: تشنه         احمد: لقب حضرت محمد(ص)

حیدر: لقب حضرت علی(ع)               شط: رود             لب شط: ساحل رود

آرایه­ی جناس تام: آوردن دو واژه که درلفظ مشترک و در معنی متفاوت باشد.

آرایه مراعات نظیر: به آوردن اعضای یک مجموعه و رعایت خویشاوندی کلمات در شعر گویند.

شعار: خلاصه و فشرده خواسته ها و آرمان های یک گروه یا یک ملت است.

معنی بیت اول: از شدت گرمای دل چنان تشنه شد که تمام ردیف شعرش تشنه شده است.

معنی بیت دوم: افسوس که آن روز در کربلا آن پادشاه بدون لشکر و بدون یارس گر تشنه بود.

معنی بیت سوم: با لب های خشکیده و دل های سوخته و چشمانی تر در دریای کربلا در آن خشکی غرق بود.

معنی بیت چهارم: مانند ماهی که از آب بیرون می افتد اهل بیت پیامبر در حالی که دلشان در سینه می سوخت می تپیدند.

معنی بیت پنجم: خاندان حضرت محمد(ص) در حالی که همه تشنه بودند فرزندان حضرت علی از جمله علی اکبر و علی اصغر تشنه بودند.

معنی بیت ششم: کسی که بر ساحل چشمه کوثر تشنگان را سیراب می کند به کدامین گناه در کنار آب در حالی که تشنه است کشته شود.

معنی بیت هفتم: وقتی که عباس جوان به آب فرات رسید به یاد تشنگی امام حسین تا قیامت تشنه ماند.

معنی بیت هشتم: ای کاش شاعر(فدایی مازندرانی) در روز عاشورا فدای حسین می شد تا در صف سوزان صحرای قیامت تشنه نمی ماند.

نکته­ی نگارشی درس ۳

کاربردهای نشانه­ی نگارشی(-)(خط جدایی و خط پیوند)

غلغل: کنایه از جوشیدن. صدای جوشیدن سماور.

تسبیح: سبحان الله گفتن. ذکر خدا را گفتن.  به مهره­هایی که آن ها را بر رشته می کردند و به وسیله­اش  به شمارش ذکر می­پرداختند سبحه می­گفتند. اکنون بعد از سالیان زیاد تسبیح جای سبحه را گرفته و از معنای عمیق«تسبیح: ذکر و یاد خداوند» نیز تنها به «دانه­های در رسته کشیده»  بسنده شده است. حافظ می­فرماید:

رشته­ی تسبیح اگر بگسست‌، معذورم بدار

دستم اندر دامنِ ساقیِ سیمین ساق بود

معنی «الهم صلی علی محمدٍ و آل محمد»: خداوندا بر محمد و خاندان او درود فرست.             می­لغزید: سر می­خورد         فضل: لطف. نیکویی

اربعین: چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) معروف به اربعین حسینی­است.

دهه­ی فجر: ده روز پیروزی انقلاب اسلامی که از دوازده بهمن شروع شده و در بیست و دوم بهمن به نتیجه رسید، «دهه­ی فجر» گویند.                    دهه: هر ده روز یا ده سال را می­گویند. 

سده: برابر با یک قرن.( به یکی از جشن‌های همگانی ایران کهن نیز می­گویند که در آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه برابر با آبان روز از بهمن ماه با افروختن هیزمی که مردمان، از پگاه بر بام خانه خود یا بر بلندی کوهستان گرد آورده‌اند، آغاز می‌شود. جشن سده یک جشن ملی ایرانیان است و به هیچ دین و مذهبی مربوط نیست.)

هزاره: هر یک هزار سال را می­گویند.           مصادف: هم­زمان                    آمیخته: مخلوط

التماس: خواهش، تمنّا.                        بغض: گریه­ی فرو خورده.

قند در دلش آب می­کردند: بسیار شادمان بود                  غلغله: ازدحام، هیاهو. هم­همه  

مضاف و مضاف­الیه: اگر دو اسم به دنبالِ یکدیگر بیایند و به وسیله­ی(-ِ کسره) به هم متصّل شده باشند، به اسمِ اوّلی«مضاف» و به اسمِ دوم«مضاف­الیه» می­گوییم. مثال:

باغِ آرزو (باغ: اسم اوّل و مضاف) + (-ِ) + (آرزو:اسمِ دوم و مضاف­الیه).   دلِ شیر

اضافه­ی تشبیهی چیست: اگر مضاف و مضاف­الیه رکن اوّل و دوم تشبیه باشد، حاصلِ کار اضافه­ی تشبیهی خواهد بود.

آیینه­یِ چشم: (آیینه: رکن دوم، مشبّه­به) و (چشم: رکن اوّل، مشبّه) (اضافه­ی تشبیهی)

پرده­ی اشک: (پرده: رکن دوم، مشبّه­به) و (اشک: رکن اوّل، مشبّه) (اضافه­ی تشبیهی)

غلغل: کنایه از جوشیدن، جوش خوردن                            زمزمه: زیر لب سخن گفتن

گروه کلمات املایی درس دوم

کائنات و هستي- اقبال لاهوري- حجاز و چين- دين مبين- مبيّن اسلام- قوت غالب- قوّت و نيرو- سرّ اسما- دوده و دودمان- ولاي علي- اشاره و تلميح- صف مقدّم- مقدمِ حاضرین- خليل­الله- تأثيرگذاري- احاديث و روايات- شيوه­ي بهره­گيري- تشخيص تفاوت- تشديد و مشدّد.

دفتر عنوان­ها- طلعت- مستوره­ی کردستانی- مونس روان- کارگشای- اساس هستی- قصّه­ی نانموده- عنایت الهی- نور و ظلمت- نظامی گنجوی- ایزدِ دانا- صانع و افریننده- حیّ توانا- لایق و سزا- واسطه­ی پیامبران- ارسالِ رسُل- ابلاغِ کتب- رمیده و آرمیده- عفوِ خطاپوش- پادشاهانِ گردن­فراز- دامِ هوا- راهِ هُدی- ربّی و سیّدی- منشآت قائم­مقامِ فراهانی.

جلوه­اي ويژه– فروپاشي نظام – انقلاب شورانگيز – خفقان و استبداد- عصرِ بيدادگري- قلمرو نثر- يأس و نا اميدي- عرصه­ي حق­طلبي- دوگانگي جامعه- از ميان برخاستن- گذشت سده­ها- خيزش و قيام-  بنيان­گذار فرزانه- رايحه­ي دل­انگيز- واژه­ي مشام- سرچشمه­ي زايا-  پاينده و استوار- طراوت و کرامت- آلوده و مسموم- مظاهر تمدّن- خنده و تمسخر- مصلح و نيک­انديش- تصوير و ترسيم- ذهنيّت حاکم- صلاح و سعادت- زايا و نظام­مند- لهجه­ها و گويش­ها- زبان معيار- نسل معاصر- ايثار و شهادت- بلوغ معنوي- درنگ و تأمّل- تباهي دوران- پرهيز از شکسته­نويسي.